गोष्ट वीज कोसळण्याच्या योगायोगाची आणि झांबळमधल्या कथेची!

एका विलक्षण योगायोगाची वा कदाचित अज्ञात ऊर्जेची ही पोस्ट. 4 जून 1737 ची घटना. कॅलेब पिकमन हा बावीस वर्षांचा तरुण त्याच्या आईला भेटायला घरी आला होता. कॅलेब हा सागरी कप्तान होता. सागरी मोहिमा पूर्ण झाल्या की सहा महिन्यांनी तो घरी यायचा. घटनेच्या दिवशीही तो समुद्री सफर पूर्ण करून घरी आला होता. तो पावसाचा दिवस होता, किंचित भिजलेल्या कॅलेबने दरवाजाबाहेर अडकवलेली धातूपट्टी ओढून डोअरबेल वाजवली, त्याच्या आईने आतून हाक मारल्यावर आपण दाराबाहेर उभं असल्याचं त्यानं सांगितलं. त्याची वयस्क आई दारापाशी येऊन दरवाजा उघडेपर्यंत आकाशात विजेचा कडकडाट झाला. कॅलेबच्या आईने दार उघडून पाहिलं तर तिचा मुलगा दाराबाहेर मृतावस्थेत पडला होता. वीज कोसळून अवघ्या निमिषार्धात त्याचा मृत्यू झाला होता. अमेरिकेतील मॅसॅच्युसेट्समधील सालेम या समुद्रकिनारी असलेल्या शहरात ही घटना घडली.

पिकमन कुटुंब जगभर वस्तूंचा व्यापार करणारे व्यापारी म्हणून सालेम शहरात खूप पूर्वीपासून स्थापित होते. कॅलेब हा ‘अबीगेल’ 

नावाच्या जहाजाचा कप्तान होता ज्याची मालकी त्याचे भाऊ बेंजामिन आणि सॅम्युअल यांची होती. सालेम आणि जमैका दरम्यान टिकाऊ लाकूड, मासे, नीळ, मौल्यवान मसाले, कोको आणि कापूस वाहून न्यायचे काम त्याच्याकडे होते. उदरनिर्वाहासाठी अगदी कमी वयापासून त्याने समुद्र सफरीतील सर्व संकटांना धैर्याने तोंड दिले होते. अर्थातच त्याच्या सारखे पुष्कळ लोक त्याकाळी सालेम शहरात होते. काहींनी यात प्राण गमावले होते त्यामुळे बोटीवर गेलेला खलाशी घरी येईपर्यंत घरच्या लोकांचा जीवात जीव नसे. कॅलेब घरी येणार हे कळताच त्याच्या आईला आनंद झाला होता, मात्र त्याच्या अकस्मात मृत्यूने ती दुःखात बुडाली.

त्यांच्या घरापासून जवळच असलेल्या ओल्ड सालेम बरींग पॉईंटमध्ये (हा परिसर आता चार्टर स्ट्रीट दफनभूमी म्हणून ओळखला जातो) त्याचे शव दफन केले गेले. त्याच्या कबरीवर एका दगडी स्लेट लावण्यात आली ज्यावर हा मजकूर लिहिलेला आहे – “Here lyes interrd The body of Mr. Caleb Pickman who Died June 4th, 1737, Being Struck with lightning. Aged 22 years. My times are in the hand I remember my life is wind.” या घटनेला काही दशके उलटून गेली. कॅलेबची आई, त्याची भावंडे हे वयोमानानुसार मरण पावले. त्यांच्या पुढच्या सहा पिढ्यातील अनेकांचे नैसर्गिक मृत्यू झाले आणि त्या सर्वांना याच स्मशानभूमीत दफन केले गेले.

मात्र दरम्यानच्या काळात मागील चार दशकात काही विलक्षण घटना तिथे घडल्या. कॅलेबचे शव जिथे दफन केले होते तिथे ओकचे झाड उगवले, पाहता पाहता त्याचा डेरेदार वृक्ष झाला. ओक वृक्षांचे आयुष्य हजार वर्षांचे असते. कॅलेबला दफन केलेल्या जागी त्याच्या मस्तकाच्या दिशेने अगदी थेट डोक्यावर उगवावे तसे हे झाड आहे, याचे अस्तित्व दोन शतकांचे आहे. या झाडावर वीज पडल्याच्या खुणा आहेत. वीज कोसळल्याच्या नोंदी आहेत, मोठ्या ड्रिलिंग मशीनने आरपार छेद करावेत तशी दोन वेगवेगळी मोठी छिद्रे खोडाला पडली आहेत जी दोन भिन्न काळातली आहेत आणि दोन भिन्न विजांच्या कोसळण्याने तयार झाली आहेत. वीज कोसळल्यानंतर मृतप्राय झालेल्या या झाडाला काही वर्षांनी पुन्हा पालवी फुटलीय.

वनस्पतीशास्त्र सांगते की, जोपर्यंत झाडांची मुळे जिवंत असेपर्यंत झाडाला पालवी फुटू शकते, कॅलेबला दफन केलेल्या जागेवर 

उगवलेल्या झाडावर ज्या विजा पडल्या आहेत त्या तिरक्या कोसळल्या असून, त्या एकाच दिशेने फक्त खोडाचा आणि फांद्यांचा भाग जळून गेलेला आहे. इथले रहिवासी सांगतात की या झाडाला पानगळीच्या दरम्यानही निष्पर्ण पाहिले गेलेय मात्र वीज पडल्यानंतर निष्पर्ण झालेले झाड काही वर्षे तसेच राहून पुन्हा ते हिरवे होते. पुन्हा त्याचे निसर्गचक्र चालू राहते. जवळ जाऊन पाहिले तर झाडाचे खोड याला दुजोरा देते. कॅलेबचा मृत्यू वीज पडून झाला आणि त्याला जिथे दफन केले तिथे उगवलेल्या झाडावरही काही वेळा वीज कोसळते हा योगायोग असू शकतो वा अज्ञात स्वरूपाच्या ऊर्जेचा एक भाग असू शकतो, ज्यामुळे पुन्हा पुन्हा त्याच झाडावर वीज कोसळत असावी. इथले अनेक रहिवासी मानतात की, कॅलेबच्या मृत्यूचा आणि पुन्हा पुन्हा तिथेच वीज कोसळण्याचा काही संबंध असू शकतो जो अजून आपल्याला गवसलेला नाही. माझ्या मते ही काही सुपर नॅचरल वा अतींद्रिय शक्तीची गोष्ट नाही. याला काही शास्त्रीय कारणे असू शकतात जे तिथल्या भूपृष्ठभागाशी निगडित असावीत.

आपल्याकडेही अशाच प्रकारची, मात्र भिन्न पार्श्वभूमी असणारी एक घटना घडली होती. शेतात वीज पडून प्रौढवयीन शेतकरी महिलेचा मृत्यू झाला होता आणि त्या दिवसापासून तिच्या पतीच्या डोक्यावर परिणाम झाला. बरीच वर्षे दर पावसाळ्यात त्याने एक प्रयॊग करून पाहिला मात्र त्याला जे हवे होते ते जमले नाही. अखेर तब्बल वीस वर्षांनी त्याला हवे ते साध्य झाले. पावसाळी रात्री तो वस्तीतुन थेट शेताच्या मध्यभागी जाऊन उभा राहिला, एका हातात विळा तर दुसऱ्या हातात खुरपं धरून भर पावसात तो उभा होता. त्या रात्री वीज कोसळून त्याचा मृत्यू झाला. वीज टोकदार वस्तूकडे आकर्षित होते हे त्याला उमगले होते. या घटनेवर आधारित कथा ‘झांबळ’ या कथासंग्रहात मी लिहिली आहे. जगात असं कुठे कधी काही घडले आहे का, याचा शोध घेताना इकडे अमेरिकेत आल्यावर ही घटना कळली. कॅबेलच्या माहितीने स्तिमित झालो. ऊर्जा ऊर्जेला खेचत असते. कॅबेलचा भाऊ सॅम्यूएल याच्या खापरपणतूची पुढची पिढी या दफनभूमीजवळ राहते, ते या गोष्टीकडे अंधश्रद्धेने पाहत नाहीत हे महत्वाचे आहे. ‘झांबळ’मधील माझ्या कथेतही असेच सत्व होते!

​Read More