ले के पहला पहला प्यार..

विख्यात गायिका शमशाद बेगम यांनी गणपत लाल बट्टो यांच्याशी प्रेमविवाह केला होता. शमशाद बेगम चौदा एप्रिल एकोणीसशे एकोणीस रोजी जालियनवाला बाग हत्याकांडाच्या ठीक दुसऱ्या दिवशी अमृतसरमध्ये जन्मलेल्या मात्र त्यांचं बालपण लाहोरमध्ये गेलं. त्यांचं कुटुंब तिथं स्थायिक झालेलं! पंजाबी मुस्लिम कुटुंबात जन्मलेली शमशाद अगदी गोड गळ्याची मुलगी होती. दहा अकरा वर्षांची असताना ती लग्न समारंभात गाऊ लागली तेव्हा त्यांच्या बिरादरीत गहजब उडाला. तेरा वर्षांची असताना उस्ताद गुलाम हैदर यांच्यासोबत तिचं गाणं रेकॉर्ड झालं, मग मात्र तिचे वडील हुसेन बक्ष तिच्या पाठीशी उभे राहिले. त्यांनी तिला पाठिंबा दिला. शमशादचे धाडस वाढले ती स्टेजवर गाऊ लागली. या दरम्यान तिची ओळख गणपत लाल बट्टोशी झाली. तेव्हा शमशादचे वय फक्त चौदा वर्षांचे होते तर गणपत वयाने बराच मोठा होता, मात्र त्याचे घर तिच्या शेजारीच होते. ओळख जुनी होती. मैत्रीचे रूपांतर प्रेमात झालं. दोघांनी लग्न करायचे ठरवले. 1935 साली त्यांचे लग्न झाले. शमशाद तेव्हा फक्त पंधरा वर्षांची होती! दोघांचे धर्म भिन्न होते आणि दोन्ही कुटुंबातून प्रचंड विरोध होऊनही हा विवाह संपन्न झाला. या दरम्यानच्या काळात फाळणीचे वारे वाहू लागले नि शमशादचा जीव पाखरासारखा झाला. कारण ती पतीसोबत अमृतसरला राहत होती आणि तिच्या आईवडिलांनी जन्मभूमी सोडण्यास नकार दिला. खेरीज त्यांना शमशाद शिवाय अन्य अपत्येही होती जी लाहोरमध्ये स्थिरावली होती. त्यांनी काळजावर दगड ठेवून शमशादला कायमचं अलविदा म्हटलं! शमशाद बेगम उन्मळून पडल्या. मात्र पती गणपत लाल जे एक चांगले वकील होते नि हौशी फोटोग्राफरही होते, त्यांनी तिचे मन रमावे आणि करियरही घडावे म्हणून ते दोघे मुंबईला आले!

त्यांचा संसार सुखाचा झाला. त्यांना एक देखणी मुलगी झाली. शमशाद बेगम  त्यांनी तिचं नाव उषा ठेवलं. उषा मोठी झाल्यावर तिचे लग्न भारतीय सेनादलातील लेफ्टनंट कर्नल योगेश बात्रा यांच्याशी झाला. या वेळी शमशाद बेगम यांचं वय होतं फक्त पस्तीस वर्षांचं! एकुलत्या एक मुलीच्या लग्नानंतर दोघे काहीसे सुखी झाले नि काहीसे उदासही झाले. नियतीला त्यांचे सुख बघवले नाही कारण यानंतर दोनच वर्षांनी एकोणीसशे पंचावन्न मध्ये एका सडक अपघातात गणपत लाल बट्टो यांचं अकस्मात निधन झालं. शमशाद बेगम यांच्यासाठी हा फार मोठा आघात होता. यातून बाहेर जवळपास अशक्य होतं. सारं चराचर त्यांना वैरी वाटू लागलं, कशातच मन लागेनासं झालं. त्या इतक्या शोक व्याकुळ झाल्या की गायकी बंद करावी की काय असं त्यांना वाटू लागलं! त्यांचं माहेर पाकिस्तानात आणि त्या इथं विधवा अवस्थेत एकाकी! मुलीचं लग्न झालेलं आणि ती तिच्या सासरी हिमाचलमध्ये!

काळ त्यांना खायला उठला! राहून राहून घर आठवू लागलं. गणपत लाल सोबत घालवलेले सोनेरी क्षण आठवू लागले. दुःखी माणसाला आठवणी कधी कधी जगवतात तर कधी कधी त्यांचं स्लो पॉयझनिंग होतं! शमशाद बेगम यांचं असंच काहीसं झालं. त्या गणपतलालच्या आठवणीत जगत तर होत्या मात्र त्याच आठवणी त्यांना जिवंतपणी खात होत्या. पाण्याबाहेर काढलेल्या माशासारखी त्यांची अवस्था झाली. त्यांची ही दारुण स्थिती त्यांच्या लेकीला पाहवली नाही. तिनेच त्यांना धीर दिला. वास्तवात त्या काळच्या इंडस्ट्रीची गणिते पाहू जाता हा काळ शमशाद बेगम यांच्या प्रसिद्धीच्या शिखराचा होता. त्यांची गाणी एका पाठोपाठ एक हिट होत होती! मात्र पतीच्या निधनानंतर त्यांना असं उमेद हरल्याचं पाहून त्यांचे आवडते संगीतकार ओ. पी. नय्यर यांना वाईट वाटलं. ओपी नय्यर आणि विख्यात दिग्दर्शक अभिनेते गुरुदत्त त्यांना भेटायला गेले. त्यांनी शमशाद बेगम यांचे सांत्वन केले. त्यांच्या मनाची समजूत घालताना त्यांच्या पतीची महत्वाकांक्षा काय होती, त्यांनी मुंबईला का आणलं होतं याचे स्मरण करून दिले. करियरमध्ये पुढे जाणं, आपला गायकीचा प्रवास सुरू ठेवणं हीच त्यांना सर्वोत्तम श्रद्धांजली ठरेल असं या दोघांनी पटवून दिलं. अशा प्रकारे त्यांनी त्यांच्या नव्या सिनेमाच्या गाण्यासाठी शमशादना मनवले.

​Read More